Astudiaethau Achos

Y tro diwethaf i dîm Agored Cymru siarad â’r dysgwraig Emma Hughes oedd yn 2023, ar ôl iddi ennill Gwobr Dysgwr y Flwyddyn Agored Cymru am Ymrwymiad Eithriadol i Astudio. Nawr yn 2025, fe wnaethom ni gael sgwrs gydag Emma i glywed am ei phrofiad o ymgymryd â’i gradd ym Mhrifysgol De Cymru, a sut mae ei phrofiad o fod yn fam i ddau o blant - un ohonynt ag anableddau dysgu difrifol - wedi ei helpu yn ei thaith i ddod yn Nyrs Anableddau Dysgu.

Wrth siarad ag Emma, rhoddodd y clod i’w chwrs Mynediad i AU - a ddarparwyd gan Agored Cymru trwy Goleg y Cymoedd - am roi cychwyniad hollbwysig iddi yn ei gradd. 

“Nid yn unig y gwnaeth [staff y cwrs] ein rhybuddio y byddai’n gam ymlaen - fe wnaethon nhw ein paratoi ni ar ei gyfer”, meddai Emma.  Golygodd trylwyredd academaidd y cwrs ei bod hi wedi cyrraedd y brifysgol yn barod i gychwyn arni’n syth, yn enwedig mewn modiwlau fel anatomeg a ffisioleg.  Cofiodd Emma, “Byddwn yn eistedd mewn darlithoedd yn meddwl, “Rydw i’n gwybod hyn, rydw i wedi gwneud hyn yn barod.” Gwnaeth yr hyder hwnnw wahaniaeth mawr.”

Mewn gwirionedd, roedd y gwahaniaeth mewn paratoi mor amlwg fel y gallai hyd yn oed darlithwyr adnabod myfyrwyr y cwrs Mynediad i AU yn ôl eu haeddfedrwydd academaidd a’u hethos gwaith. “Roedden ni’n fwy parod,” meddai. “Roedden ni’n gwybod sut i reoli ein dyddiadau cau ac ysgrifennu gyda phwrpas.”

Astudio gyda Phwrpas

Trwy gydol ei gradd mewn Nyrsio Anableddau Dysgu, ymgollodd Emma mewn modiwlau a’i heriodd a’i hysbrydolodd.  Daeth o hyd i bynciau angerdd annisgwyl fel hyrwyddo iechyd a rôl nyrs fel addysgwr ac arweinydd. 

“Mae nyrsys yn addysgu drwy’r amser: cleifion, teuluoedd, myfyrwyr eraill. Doeddwn i heb sylweddoli faint o addysgu sy’n rhan o’r swydd,” meddai. Taniodd hyn ddiddordeb mewn damcaniaeth addysgol ac arweinyddiaeth, a rhoddodd syniadau ac angerdd newydd i Emma ar gyfer unrhyw uchelgeisiau yn y dyfodol wrth i’w gyrfa o fewn nyrsio dyfu.

Dywedodd wrthym mai un modiwl nodedig iddi oedd Hyrwyddo Iechyd.  Roedd cael tueddiad naturiol tuag at ofal ataliol ac iechyd cyfannol yn caniatáu iddi ddefnyddio aseiniadau fel cyfleoedd i eiriol dros ymyriadau sy’n seiliedig ar ffordd o fyw a chefnogaeth gynnar.  “Rwy’n pwyso mwy tuag at yr agwedd gymdeithasol ar ofal, felly os gallaf gysylltu gofal ataliol i unrhyw beth rwy’n ei wneud, fe wnaf,” meddai.

Twf Personol a Gweledigaeth Broffesiynol

Cafodd llwybr Emma i nyrsio ei lunio gan brofiad personol: fel goroeswr canser, a mam a phrif ofalwr plentyn ag anableddau dysgu difrifol. Dyma beth ddywedodd Emma yn ôl yn 2023 ar ei phenderfyniad i ddilyn Nyrsio Anableddau Dysgu:

“Tra roeddwn i’n mynd trwy fy holl weithdrefnau meddygol, dychmygais pa mor anodd fyddai hi i bobl ag anableddau, fel fy mab, sy’n ddi-eiriau, fynd trwy rywbeth fel ‘na.  Y gwir amdani yw bod pobl â phroblemau o’r fath yn tueddu i gael canlyniadau llai ffafriol o ran afiechydon oherwydd y rhwystrau cyfathrebu maen nhw’n ei hwynebu.  […] Gwnaeth gwybod yn uniongyrchol pa mor anodd fyddai hi i fy mhlentyn fi’n benderfynol o ddod yn Nyrs Anableddau Dysgu fy hun, er mwyn i mi allu helpu.”

Yn 2025, mae’r cysylltiad personol dwfn hwn â’i gwaith yn tanio ei hawydd i ailadeiladu ymddiriedaeth rhwng teuluoedd a gweithwyr proffesiynol.  “Roeddwn i’n arfer poeni drwy’r amser am ei ddyfodol,” mae hi’n cyfaddef.  “Ond mae rhai o’r nyrsys anableddau dysgu rydw i wedi gweithio gyda nhw dros y tair blynedd diwethaf wedi rhagori ar fy nisgwyliadau o’r hyn y byddwn i ei eisiau fel nyrs i fy mab.”

“Un diwrnod, fydda i ddim yma ond bydd angen gofalu amdano o hyd, ond o gwrdd â rhai nyrsys ysbrydoledig rydw i wedi gweithio gyda nhw, does dim angen i mi boeni am hynny mwyach. […] Mae’r hyn maen nhw’n ei wneud, sut maen nhw’n gofalu - mae wedi rhoi gobaith i mi. Rydw i eisiau bod y nyrs honno i rywun arall.”

Mae ei phrofiad bywyd nid yn unig wedi rhoi mewnwelediad iddi; mae wedi rhoi pwrpas iddi.  Mae Emma eisiau gweithio ochr yn ochr â theuluoedd a allai deimlo eu bod wedi’u hanwybyddu neu wedi’u dadrithio gan brofiadau’r gorffennol, gan sefydlu perthnasoedd drwy dosturi a chymhwysedd. 

Cydbwyso cyfrifoldebau: Y gwirionedd o fod yn fyfyriwr aeddfed

Yn wahanol i lawer o fyfyrwyr iau, nid oedd bywyd prifysgol Emma wedi’i ganoli o amgylch digwyddiadau cymdeithasol. Yn hytrach, roedd hi’n cydbwyso astudiaethau academaidd gyda magu teulu, rhedeg cartref, a chynnal ei lles ei hun. “Roedd yn rhaid i rywbeth ildio, ac i mi, fy mywyd cymdeithasol oedd hynny,” meddai. Ond fe wnaeth aros yn drefnus ei helpu i reoli’r gofynion a chydbwyso ei bywyd cartref â’i bywyd academaidd.

Ei chyngor i fyfyrwyr newydd? “Gwybod beth rydych chi'n ei wneud a phryd rydych chi’n ei wneud. Cadwch galendr.  Hyd yn oed os mai dim ond tridiau ymlaen llaw y gallwch chi gynllunio, gwnewch hynny.”

Rhannodd Emma hefyd un ffordd annisgwyl y mae hi’n helpu i ddiffodd ei hymennydd i aros yn frwdfrydig yn ystod ei hastudiaethau: buddsoddi mewn beic llonydd.  “Fe wnes i ganslo fy aelodaeth campfa a phrynu beic. Mae’n effaith isel, yn y tŷ, a gallaf neidio arno pryd bynnag y bydd gen i funud.  Mae wedi bod yn achubiaeth.”

Edrych ymlaen: Dyhead yn cwrdd â gweithredu

Gyda’i graddio ar y gorwel, mae Emma eisoes yn edrych ar ei symudiad nesaf - gradd meistr mewn arweinyddiaeth a rheolaeth mewn gofal iechyd. 

Ond mae hi eisiau mynd ymhellach.

Ei huchelgais hirdymor yw llunio polisi a gyrru newid systematig.  “Os ydw i eisiau gwneud pethau’n well, mae angen i mi fod yn yr ystafell lle mae penderfyniadau’n cael eu gwneud,” meddai.  “Un diwrnod, efallai y byddaf o amgylch y bwrdd hwnnw, yn dod â phrofiad byw i bolisi.”

Ei nod yn y pen draw yw gweithredu newid nid yn unig i’w chleifion, ond i’r system gofal iechyd ehangach.  “Nyrsio oedd y cam cyntaf.  Arweinyddiaeth sydd nesaf.  Gallai polisi fod y tu hwnt i hynny. Hoffwn fod lle gallaf wneud gwahaniaeth.”

Effaith ymledol

Nid yw taith Emma wedi trawsnewid ei bywyd ei hun yn unig, mae wedi ysbrydoli ei theulu. Mae ei mab 16 oed, wedi'i ysgogi gan ei hymrwymiad, wedi rhagori yn ei TGAU ac mae bellach yn astudio am Lefel A mewn Mathemateg, Mathemateg Bellach, Ffiseg a Chyfrifiadureg, gyda’r gobaith o fynychu prifysgol o’r radd flaenaf. “Gwelodd yr hyn yr oeddwn yn ei wneud a dywedodd, “Os wyt ti’n gallu ei wneud, gallaf finnau hefyd.” Mae hynny’n golygu’r byd i mi.”

Yn ogystal, mae pob dysgwr o gwrs Mynediad i AU Emma yng Ngholeg y Cymoedd hefyd wedi mynd ymlaen i gwblhau eu graddau nyrsio.  “Rydym ni i gyd yn dal yma,” meddai’n falch.  “Mae hynny’n dweud llawer am y cryfder a’r paratoad a roddodd y cwrs Mynediad i ni.”

Cyflawniad diweddaraf Emma yw ennill Myfyriwr y Flwyddyn: Nyrsio Anableddau Dysgu gyda’r Student Times.  Ar ôl cael ei dewis fel yr enillydd ymhlith 5 ymgeisydd terfynol arall a’i dewis o blith tua 20+ o ymgeiswyr eraill, mae stori Emma yn ysbrydoliaeth i unrhyw un sy’n ystyried dychwelyd i addysg. 

Mae’n dangos, gyda’r gefnogaeth gywir, y meddylfryd cywir, ac ymdeimlad dwfn o bwrpas, y gall oedolion sy’n dychwelyd i ddysgu gyflawni pethau rhyfeddol.  Nid yn unig iddyn nhw eu hunain, ond hefyd i’r cymunedau maen nhw’n eu gwasanaethu.